Sau thay van tim nên ăn gì và kiêng gì? Bác sĩ thường khuyến khích người bệnh quay trở lại với chế độ ăn thường ngày càng sớm càng tốt. Việc xây dựng thực đơn lành mạnh và đa dạng sẽ giúp người bệnh nhanh hồi phục và ngăn ngừa các biến chứng về sau của phẫu thuật.
Vai trò quan trọng của chế độ ăn sau phẫu thuật thay van tim
Sau phẫu thuật thay van tim, bác sĩ sẽ tư vấn cho người bệnh hoặc người nhà về cách chăm sóc vết mổ, hướng dẫn uống thuốc đúng theo toa, chế độ sinh hoạt - vận động hợp lý… Tuy nhiên, một điều quan trọng nữa là xây dựng thực đơn những món ăn tốt cho người thay van tim một cách khoa học vì điều này không chỉ giúp hồi phục nhanh mà còn giảm nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật thay van tim.
1. Các thành phần dinh dưỡng nào tốt giúp người bệnh phục hồi nhanh?
- Chất béo tốt: Chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa rất tốt cho sức khỏe tim mạch, giúp giảm cholesterol trong máu.
- Protein: Không chỉ cung cấp nguồn calo dồi dào, thực phẩm giàu protein còn thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương và giảm nguy cơ nhiễm trùng, giúp người bệnh mau khỏe hơn.
- Vitamin và chất xơ: Hỗ trợ quá trình lành vết thương, chất xơ giúp lưu thông tiêu hóa tốt ở người bệnh ít vận động sau phẫu thuật.
- Nước: Có vai trò duy trì sự cân bằng chất lỏng thích hợp trong cơ thể. (1)
2. Các thành phần dinh dưỡng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng sau thay van tim
- Đường: Ăn quá nhiều đồ ngọt sẽ ngăn cản quá trình hấp thu các chất sắt, kẽm, canxi…, khiến cơ thể thiếu hụt vi chất trầm trọng.
- Muối: Giảm lượng muối ăn hàng ngày sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng giữ nước và duy trì huyết áp ở mức bình thường.
- Chất béo xấu: Dễ gây đầy bụng, khó tiêu và khiến vết mổ lâu lành hơn.
- Caffein: Chất kích thích không chỉ làm giảm tác dụng của thuốc mà còn gây đau nhức xung quanh vết thương, khiến vết thương lâu lành thậm chí để lại sẹo lồi.
- Vitamin K: Tiêu thụ vitamin K vượt mức cho phép sau phẫu thuật thay van sẽ tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim.
Người sau thay van tim nên ăn gì để nhanh chóng hồi phục sức khỏe?
Có rất nhiều thực phẩm tốt cho người bệnh sau thay van tim lựa chọn, việc biết và hiểu được những loại thực phẩm tốt giúp cho thực đơn hằng ngày được phong phú và hỗ trợ sức khỏe nhanh chóng hồi phục.
1. Ngũ cốc nguyên hạt
Biện pháp hiệu quả để duy trì trái tim khỏe mạnh và điều hòa huyết áp là tăng cường ngũ cốc nguyên hạt trong khẩu phần ăn. Đây là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ tuyệt vời. Các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt được khuyên dùng là gạo lứt, lúa mạch, yến mạch, bánh mì đen,…
2. Cá giàu omega-3
Cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích… rất giàu axit béo omega-3, đồng thời làm giảm chất béo trung tính (Triglyceride) trong máu. Ngoài các loại cá này, nguồn omega-3 tốt còn có trong các thực phẩm khác như hạt lanh, quả óc chó, đậu nành và dầu hạt cải.
3. Thịt nạc
Bạn có thể ăn thịt heo, thịt bò sau mổ thay van tim nhưng lưu ý chọn loại thịt có ít hơn 10% chất béo. Bên cạnh đó, cá và thịt gia cầm bỏ da (gà, vịt, ngan…) cũng cung cấp nguồn protein tốt.
4. Rau củ quả
Đây là nguồn cung ứng chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết mà cơ thể bạn cần để đẩy nhanh quá trình hồi phục. Hãy ăn đa dạng các loại rau củ quả theo nhóm màu: đỏ (cà chua, dưa hấu, táo…), vàng (cam, quýt, xoài, lê…), xanh (rau cải, tần ô, khổ qua…), trắng (củ cải, bắp cải, măng cụt…), tím (củ dền, nho, việt quất, cà tím…).
5. Sữa không béo hoặc ít béo
So với sữa nguyên chất, các sản phẩm từ sữa ít béo như sữa tươi, váng sữa, sữa chua và phô mai chứa nhiều protein, vitamin và khoáng chất hơn nhưng lại ít cholesterol xấu hơn, rất cần thiết cho bệnh nhân mới trải qua ca phẫu thuật thay van tim. (2)
Sau khi thay van tim cần kiêng những gì?
Những loại thực phẩm người sau thay van tim nên kiêng ăn cũng tương đối giống với các thực phẩm gây hại cho bệnh tim mạch, người bệnh sau phẫu thuật cần nghe theo hướng dẫn của bác sĩ để tuân thủ đúng chế độ ăn phù hợp, hỗ trợ quá trình hồi phục.
1. Thịt chế biến sẵn
Giăm bông, xúc xích, thịt nguội, thịt hộp, khô bò… vừa chứa nhiều muối và các chất phụ gia, vừa giàu cholesterol xấu nên cần hạn chế trong thực đơn của bệnh nhân sau phẫu thuật.
2. Thực phẩm nhiều đường và ngũ cốc tinh chế
Các loại bánh ngọt, kem, chè, bánh mì trắng… chứa nhiều đường không tốt cho quá trình hồi phục sau mổ. Bạn nên bổ sung đường từ nguồn trái cây tự nhiên như thanh long, dưa hấu, đu đủ… (3)
3. Thực phẩm nhiều muối
Cách tốt nhất để kiểm soát lượng muối trong thức ăn là tự chế biến tại nhà. Ngoài ra, hãy tránh xa các loại đồ hộp, dưa muối, thức ăn nhanh, nước sốt, khoai tây chiên… vì chúng chứa khá nhiều muối.
4. Thực phẩm chứa chất béo xấu
Thức ăn nhanh (hamburger, sandwich, hotdog…), mỡ động vật, nội tạng động vật, dầu thực vật (dầu cọ, dầu dừa)… được xếp vào danh sách thực phẩm cần hạn chế cho bệnh nhân sau mổ vì chúng có lượng lớn cholesterol xấu.
5. Trà, cà phê và thức uống có cồn
Đây đều là những loại đồ uống chứa chất kích thích, người bệnh cần kiêng tuyệt đối trong giai đoạn đầu sau thay van tim.
6. Thực phẩm có thành phần vitamin K
Cải bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh, cần tây, dưa chuột, xà lách… rất giàu vitamin K nên bạn cần hạn chế để tránh nguy cơ cục máu đông hình thành gây nguy hiểm.
Những lưu ý cho người bệnh để xây dựng chế độ ăn phù hợp
Khi lên thực đơn cho bệnh nhân sau mổ thay van tim, cần lưu ý một số điểm sau:
- Phân chia khẩu phần ăn hợp lý: Mỗi bữa ăn nên chuẩn bị 4 phần ngũ cốc nguyên hạt, 5 phần rau và 2 phần trái cây. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi tùy theo nhu cầu năng lượng thực tế của bệnh nhân.
- Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày (5-6 bữa) thay vì 3 bữa lớn.
- Ưu tiên ăn trước thức ăn có lượng calo cao nhất trong khẩu phần, đề phòng trường hợp bạn chán ăn giữa bữa.
- Duy trì hoạt động thể chất phù hợp: Đi lại nhẹ nhàng, tập thể dục vừa sức. Điều này giúp tăng cường trao đổi chất và kích thích cảm giác thèm ăn.
- Quản lý cân nặng trong giới hạn cho phép, tránh thừa cân - béo phì hoặc gầy yếu suy dinh dưỡng.
- Tránh hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc thụ động.
Mất bao lâu để cơ thể hồi phục sau phẫu thuật thay van tim?
Quá trình phục hồi sau phẫu thuật thay van tim khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào phương pháp phẫu thuật, chế độ hậu phẫu cũng như khả năng tự hồi phục của bệnh nhân. Trung bình, một bệnh nhân mất từ 8-12 tuần để hồi phục hoàn toàn (đối với phẫu thuật mở) và 4-6 tuần (đối với phẫu thuật nội soi).
Dùng thuốc theo chỉ định kết hợp chế độ dinh dưỡng tốt giúp phục hồi nhanh hơn
Sau phẫu thuật thay van tim, người bệnh có thể dùng thuốc giảm đau trong vài ngày đến hơn một tuần nếu đau nhiều (nếu cơn đau kéo dài hơn thời gian này, hãy đến gặp bác sĩ). Người bệnh cũng sẽ được kê toa thuốc để giảm nguy cơ nhiễm trùng hoặc biến chứng tim mạch khác. Thuốc phát huy tác dụng tốt nhất khi bạn duy trì chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục đều đặn và không hút thuốc lá.
Đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật thay van tim
Sau khi mổ thay van tim, bạn có nguy cơ bị nhiễm trùng van (viêm nội tâm mạc) cũng như các biến chứng nghiêm trọng khác như kẹt van tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. May mắn là những biến chứng này không phổ biến. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào dưới đây, bạn cần đến gặp bác sĩ gấp:
- Đau ngực dai dẳng;
- Nhịp tim không đều hoặc đánh trống ngực;
- Sốt liên tục trên 38 độ C;
- Ớn lạnh;
- Thay đổi cân nặng nhanh chóng (sụt > 2kg trong 24 giờ);
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu;
- Mệt mỏi, suy nhược quá mức;
- Khó thở với cấp độ tăng dần;
- Buồn nôn và ói mửa;
- Vết thương nhiễm trùng với biểu hiện chảy dịch, mưng mủ, sưng tấy;
- Chán ăn, thay đổi khẩu vị;
- Cảm lạnh, đau họng. (4)
Để đặt lịch khám và tư vấn về chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật thay van tim với các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:
Thay van tim là ca phẫu thuật lớn, bệnh nhân cần có chế độ chăm sóc đặc biệt sau mổ để nhanh hồi phục và tránh biến chứng. Thực đơn lý tưởng cho bệnh nhân biết sau thay van tim nên ăn gì để giúp cung cấp đủ protein, vitamin và chất béo lành mạnh, đồng thời tránh chất béo bão hòa, đường, muối và chất kích thích. Bên cạnh đó, người bệnh nên kiểm soát cân nặng, duy trì hoạt động thể chất và tránh thuốc lá để tăng cường sức khỏe tim mạch lâu dài.
