Đề bài: Phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”
Nếu như trong văn học trung đại chúng ta được biết đến nghệ thuật trào phúng qua các sáng tác thơ của cụ Tam Nguyên Yên Đổ-Nguyễn Khuyến hay Tú Xương thì trong văn học Việt Nam hiện đại điều đó lại được thể hiện. ở thể loại tiểu thuyết có tác phẩm “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng – một nhà giáo trào phúng. Điển hình là đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” thể hiện thành công chất trào phúng qua các phương diện như tình huống, nhân vật và những chi tiết nghệ thuật đặc sắc đã tái hiện bức tranh công xã Việt Nam thời bấy giờ. giờ.
Nghệ thuật trào phúng là gì? Nghệ thuật trào phúng trong văn học là sáng tác sử dụng tiếng cười để châm biếm, đả kích những thói hư tật xấu trong xã hội, qua đó thể hiện thái độ chê bai, phê phán, răn đe của nhà văn có ý nghĩa giáo dục. . Nó đòi hỏi một nhà văn trào phúng có tài phát hiện và xây dựng những tình huống mâu thuẫn, những chân dung và chi tiết trào phúng độc đáo.
“Số đỏ” là tiểu thuyết sáng tạo thành công nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng. Truyện kể về nhân vật chính Xuân tóc đỏ bị coi là thuộc tầng lớp thấp nhưng bằng những lời nói dối ngọt ngào và thủ đoạn xảo quyệt đã nhảy vọt lên tầng lớp thượng lưu danh giá của xã hội Tây hóa bấy giờ. Qua đó, nhà văn phê phán những hạng người lố bịch trong xã hội giữa thời Đông Tây nhiễu loạn.
“Hạnh phúc của một tang gia” là tiêu đề của chương XV trong “Số đỏ”. Đoạn trích thể hiện nghệ thuật trào phúng sắc sảo trong đám tang của cụ cố Hồng. Nghệ thuật trào phúng được thể hiện qua các phương diện sau:
Đầu tiên là chất trào phúng trong tiêu đề của đoạn văn. “Niềm hạnh phúc của một nhà tang lễ”. Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc hạnh phúc khi một mong muốn được thực hiện. Đám tang là gia đình có người qua đời. Xưa nay, tang tóc phải là khổ đau, tang tóc bao trùm một bầu không khí tang thương, sầu não và nước mắt. Gia đình có người chết phải khóc thương, nhưng ở đây thì hoàn toàn ngược lại. Gia đình nhưng hạnh phúc. Cái chết mang đến niềm vui vỡ òa cho cả gia đình. Nhan đề đã thể hiện rõ nét sự trớ trêu, nó đi ngược lại với lẽ tự nhiên, nó khiến người ta phải ngạc nhiên, tò mò tìm hiểu bởi sự mâu thuẫn khác thường và hấp dẫn.
Thứ hai: chất trào phúng trong chân dung của các nhân vật. Gia đình mà từ con, cháu, chắt, bên nội, bên ngoại đều hạnh phúc. Vì đối với họ, ai cũng cảm thấy đây là cơ hội hiếm có, cơ hội đặc biệt để thỏa mãn tâm nguyện của mỗi người. Cái chết ấy có nghĩa là bản di chúc được đưa vào thực hiện chứ không phải là lời nói trên giấy. Ai rồi cũng sẽ vui vì tài sản được chia, đó là hạnh phúc của tiền tài, danh vọng chứ không phải sự cảm thông chân thành của những người thân yêu dành cho người đã khuất. Là người lớn tuổi nhất trong gia đình trong hoàn cảnh cha mất, xác nằm dưới gầm nhà nhưng cụ cố Hồng vẫn nằm trên gác “nhắm mắt mơ về thời còn mặc bộ đồ ngủ, nép vào ngực ông chống gậy, vừa ho vừa khạc nhổ vừa khóc, đến nỗi người ta phải chỉ trỏ: “Ôi, con bé đã lớn thế này rồi.” Với ông, đám tang này là dịp để khoe khoang sự giàu có của mình, chứ không phải là tình yêu của một đứa con trai dành cho Bố của anh ấy.
Cái chết của cụ cố làm nhiều người vui mừng, trong đó hả hê nhất là ông Phan có sừng: “được cụ nói nhỏ vào tai cụ- với ông Hồng rằng ông sẽ chia thêm vài trăm nghìn đồng” do chính tay bóp còi. vô hình trên đầu đã làm ông cố phẫn uất mà chết, niềm vui đó chạy dọc từng mạch máu, nhưng đến giây phút cuối cùng khi từ biệt người chết, ông đã kêu lên “Hạnh phúc” hay bỏ đi. Ngay ở cái tên “Phan cúc cu” đã thấy sự mỉa mai, mỉa mai không hề nhẹ. Tại sao Vũ Trọng Phụng không gọi Phan bị cắm sừng mà là bị cắm sừng? Đó là một dụng ý nghệ thuật. Vì người nào có nhiều sừng vô hình hơn trên đầu thì có nghĩa là người yêu hoặc vợ của họ đang ngoại tình. Đây là điều không ai muốn xảy ra, nhưng với ông Phan, ông nuôi sừng là để thể hiện sự tự nguyện và tự hào nên ông đã làm ăn ngay với Xuân trước đó chỉ để lăng xê cặp sừng. của tôi.
Ông Văn Minh – chắt của ông vui mừng mời luật sư đến vì bản di chúc không còn là lý thuyết hư cấu. Anh vò đầu bứt tóc với vẻ bối rối phù hợp với cảnh tang gia, nhưng thực ra anh không biết đối xử thế nào cho đúng với Xuân trước hai tội nhỏ, một ân lớn. Nhà văn đã vạch trần bộ mặt giả dối trong tính cách của nhân vật.
Bà Văn Minh thót cả ruột vì không mặc được bộ đồ ngủ tân thời. Đối với cô Tuyết đây là cơ hội để khoe “Trang phục thơ ngây – chiếc váy voan mỏng có nịt ngực bên trong, nhìn như hở cả nách và nửa bầu ngực – nhưng có viền đen và chiếc mũ lưỡi trai xinh xắn” và để chứng tỏ với thiên hạ rằng cô ấy chưa mất trinh nhưng vẫn còn một nửa. Ông Tư Tấn phát điên vì nổi hứng “sẵn vài chiếc máy ảnh mà chắc không bao giờ dùng đến” đám tang là cơ hội để ông thực hiện sở thích nghệ thuật của mình. Thật là một lũ con cháu bất hiếu không có nhân tính, một lũ xuất thân từ một gia đình lố bịch. Chỉ với một vài cú chạm của mỗi người, tất cả đều trở nên sống động. Tất cả những con người trong gia đình đó là một xã hội thu nhỏ với mọi thói hư tật xấu đều tập trung tại đây.
Chân dung của những người ngoài gia đình đã không được hưởng lợi từ tài sản nhưng cũng hạnh phúc không kém. Đó là sự vui vẻ rõ ràng của hai cảnh sát thất nghiệp và min toa kiếm lợi từ cái chết. Đó chính là Xuân tóc đỏ âm mưu giết cụ cố, đến dự đám tang với vòng hoa khiến ai cũng khâm phục. Đó cũng là những người bạn của cụ cố Hồng và phú ông được dịp khoe huy chương, trổ tài. Quả thực, đây là “một đám tang lớn khiến người chết trong quan tài mỉm cười hạnh phúc”. Qua đó Vũ Trọng Phụng lên án một xã hội không có tình người làm mất đi những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc.
Thứ ba: châm biếm những chi tiết nghệ thuật đắt giá trong đám tang. Với khung cảnh chuẩn bị cho đám tang ông cố là ngày hội của dòng họ, làng xóm. Người người tưng bừng đi đưa cáo phó, náo nức kèn trống, náo nức thuê xe và sốt ruột khi không thấy đưa tang. Không khí tang lễ như một đám rước “kèn Tây, kèn Ta, kèn Tàu, tất bật và tiệc tùng đông đủ mọi người từ già đến trẻ, từ công an đến tu sĩ, từ côn đồ giả tạo. Từ nhà cải cách xã hội đến nhà thiết kế thời trang … Đám tang là thời khắc mặc niệm để đưa người chết về nơi an nghỉ cuối cùng, nhưng trong lúc này, ở nơi này “họ cười nhau, cười nhau, chỉ trích nhau, gièm pha, ghen ghét nhau, hẹn hò với nhau..” Nét mặt họ buồn bã phù hợp với người đưa tiễn, nhưng trong lòng họ không một chút tiếc thương cho người đã khuất. Nhà văn như nhà quay phim tài ba lia máy quay chậm từng cảnh, từng người, từng gương mặt, từng trái tim trong đám tang. Đặc biệt ở cảnh hạ huyệt là lúc các nhân vật thể hiện tốt nhất vai trò của mình, người nhập vai nhất là gia đình có tang. Ông Tư Tấn quở trách từng người hoặc chống gậy hoặc khom lưng hoặc gạt nước mắt như thế để chụp hình làm kỷ niệm. Bạn bè cuống cuồng nhảy lên những ngôi mộ khác để chụp ảnh để những bức ảnh không giống nhau. Chỉ với chi tiết nhỏ này nhưng có giá trị rất lớn đã làm rõ mục đích của những người phục vụ tang lễ. “Ông cố Hồng ho, ho và ngất đi.” Ông Phan khóc không ngừng, nhưng vẫn không quên dúi vào tay Xuân tờ năm đô la gấp đôi để trả cho ông tội giết ông cố. Ông đã chứng tỏ mình là một người có đức tin. Kẻ bất lương đội lốt người con hiếu thảo được tác giả dùng ngòi bút miêu tả rõ nét. Đằng sau đó là sự lưu manh, vô liêm sỉ của bọn thương nhân trong xã hội tư sản thành thị thuộc địa nửa phong kiến. Chất hài được miêu tả sinh động, hóm hỉnh, mang đến cho người đọc cảm giác vừa vui vừa buồn. Cười vào sự lừa dối, xảo quyệt, ngụy trang đến trưởng thành. Buồn vì hành vi con người lúc bấy giờ chỉ biết chạy theo vật chất và những giá trị văn hóa vớ vẩn.
Nội tâm của mỗi con người là thứ khó nắm bắt và khó khám phá nhất, nhưng với ngòi bút trào phúng tài hoa, cách miêu tả chân thực qua từng chân dung nhân vật, Vũ Trọng Phụng đã khắc họa nên lối sống Tây hóa. của giai cấp tư sản. Có thể nói ông là một cây bút trào phúng bậc thầy về sự thật với câu nói văn chương đáng kính: “Bạn muốn tiểu thuyết là tiểu thuyết. Tôi và những nhà văn cùng tầm nhìn với tôi, muốn tiểu thuyết phải có thật ở đời (…) Anh muốn theo tiểu thuyết xưa nay, chỉ nói những điều người ta thích nghe, nhất là những điều dối trá. Chúng tôi chỉ muốn nói những gì là sự thật, điều đó trở nên nguy hiểm, bởi vì sự thật gây tổn thương.” Đoạn trích “Niềm hạnh phúc của một tang gia” là một trong những sự thật lúc bấy giờ được nhà văn đăng tải thành công. nghệ thuật trào phúng.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
niềm hạnh phúc
Các bộ đề lớp 11 khác