Đề bài: Phân tích bài thơ “Tiễn biệt người ra nước ngoài” của Phan Bội Châu
Bài giảng: Chia tay khi ra nước ngoài – Cô Thúy Nhàn (giáo viên )
Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, chúng thực hiện chính sách bóc lột sức lao động, đàn áp dã man các cuộc đấu tranh của nhân dân ta, khiến nhân dân vô cùng căm phẫn. Điều đó đã thôi thúc những người yêu nước nung nấu con đường đấu tranh giải phóng dân tộc. Tiêu biểu trong thời kỳ đầu là Phan Bội Châu – ông vừa là nhà cách mạng yêu nước, vừa là nhà văn hóa lớn. Ông để lại nhiều tác phẩm trên nhiều lĩnh vực, trong đó thơ ca chiếm một nội dung quan trọng. Nổi bật trong thơ Phan Bội Châu là bài “Giã từ khi ra nước ngoài”. Đoạn thơ đã lưu lại những cảm xúc, xúc động của tác giả khi tạm biệt trước khi lên đường sang Nhật, đồng thời thể hiện chí khí và quyết tâm cứu nước của người chiến sĩ cách mạng.
“Giã từ khi ra nước ngoài” được Phan Bội Châu sáng tác khi chí nguyện cứu nước đang được thực hiện thuận lợi, hội Duy Tân vừa được thành lập khi ông chủ trương đưa một số thanh niên Việt Nam có chí, ham học sang Nhật Bản. nghiên cứu nền văn minh, khoa học của họ để giúp nước, giúp dân. Đây là một tư tưởng tiến bộ nhưng lịch sử đã không lựa chọn vì còn mắc sai lầm, nhưng nó đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho dân tộc.
Bài thơ được viết bằng chữ Hán theo thể thơ bảy chữ, bố cục rõ ràng, mạch lạc theo kết cấu luận-thực-kết, thể hiện “ý chí” của nhà thơ. Hai câu thơ đầu là một quan niệm mới về chí làm người và tư thế, thái độ, tầm vóc của con người trong vũ trụ.
“Hệ vi sinh vật nam yếu
Hứa rằng vũ trụ sẽ tự chuyển động”
(Làm trai phải lạ trên đời/ Để vũ trụ tự vận động). Làm con trai thì phải có khát vọng, hoài bão lớn, phải làm được những chuyện hiếm có trên đời. Tư tưởng này đã được kế thừa bởi các bậc tiền nhân như Phạm Ngũ Lão trong bài thơ “Thuật Hoài” đã viết: “Nam nhi công danh liễu/Tử nghe thuyết Vũ Hầu”. Chính vì lẽ đó mà việc không chịu để trời đất tự vận động, thể hiện tầm vóc vĩ đại của con người trong vũ trụ bao la như tư thế “sái sóc” (cầm giáo ngang) đầy kiêu hãnh của con người. Gắn với bối cảnh thời đại, thực trạng đất nước lúc bấy giờ, người con trai duy nhất đi theo Phan Bội Châu đã phải xoay chuyển “vũ trụ” và chủ động lặp lại thời cuộc, không chịu tủi nhục mất nước, không chịu khuất phục. làm nô lệ. tỷ lệ.
Nếu như hai câu thơ đầu là bản tuyên ngôn về ý chí làm người với tư tưởng muốn thoát ra khỏi những giới hạn nhỏ nhen của mình, muốn cứu nước, khẳng định vị thế của mình trong trời đất, thì hai câu này lại nói về sự thật. tinh thần trách nhiệm của cá nhân trước thời đại.
“Uuuuuuuuuuuuuuuuuuu”
Tung cánh sau không thuỳ”
(Khoảng một trăm năm nữa, tôi sẽ cần đến / Sau muôn đời không ai?). Ở câu 3 đối với câu 4, cái hữu hạn của “lâu năm” được lấy cho cái vô hạn của “trời”, lấy phủ định để khẳng định ý chí, quyết tâm thể hiện vai trò chủ động của tác giả. của cá nhân trước bối cảnh lịch sử. Ở được khoảng trăm năm (đời người) nhất thiết phải có ta. Chúng ta phải làm nên việc lớn, gánh vác công việc hàng ngày của thời đại chúng ta, thì trăm năm nữa mới có thế hệ khác. Nếu không, sau này “tại sao không?” Đây là một câu hỏi, được hỏi nhưng cũng là để tự trả lời, để thể hiện mình. Điều đó thể hiện tinh thần tự lực, tự cường của tác giả, đồng thời khẳng định sự tiếp nối các thế hệ anh hùng của dân tộc “Dù mạnh yếu có lúc khác nhau/ Anh hùng thiên hạ đời nào cũng có”. “.
Để chứng minh cho đường lối cứu nước của mình là đúng đắn trong hai bài văn tế, tác giả đã nêu lên tình hình đất nước và chỉ ra những cái cũ không còn phù hợp với thời đại mới.
“Giang sơn tử sinh hy sinh”
Hiền nhân, thánh nhân, tự nhiên hô diệc.”
(Non sông đã chết sống tủi/ Hiền nhân còn học khắp nơi). “Non sông gấm vóc” dân tộc bị xâm lăng, đất nước mất chủ quyền sống chỉ thêm tủi nhục. Ở câu này, tác giả nói về lẽ sống và lẽ chết để khẳng định lí tưởng sống, nghĩa là lật lại “trí khôn vũ trụ”, giành lại hồn nước, làm cho dân tộc được độc lập, tự do. “Thánh nhân” ở đây chỉ Nho giáo. Đã đành, đành gác lại để nghiên cứu thực tế để canh tân đất nước. Có người nói Phan Bội Châu phủ nhận vai trò của Nho giáo, điều này không đúng bởi ông cũng xuất thân “vua Khổng sân Trịnh” nhưng trong thời đại hiện nay Nho giáo đã lạc hậu cần phải thay đổi. . Chữ “hoài” trong bản dịch thơ chưa thể hiện được bản chất si trong nguyên tác. Hai câu thơ là lời nhắn nhủ của tác giả với thế hệ trẻ hãy đổi mới quan niệm, tư tưởng không nên chạy theo lối mòn, khuôn sáo không có ích cho sự nghiệp cứu nước.
Hai câu kết thể hiện khát vọng hành động cứu nước, khắc họa tư thế hào hùng, hào hùng của con người lúc ra đi:
“Có thể trục dài gió đông và biển qua
Người lãng mạn nhất trong tất cả các nhà hảo tâm”
(Muốn qua bể đông theo gió/ Cả con sóng bạc tiễn ra khơi). Câu thơ đầu có hai nghĩa trừu tượng và cụ thể. Mang ý nghĩa trừu tượng thể hiện khát vọng vượt lên chính mình, vượt qua giới hạn của bản thân để làm nên những điều kỳ lạ trong khoảng trăm năm. Với ý nghĩa cụ thể để chỉ phong trào Đông Du chỉ những thanh niên yêu nước, muốn học cái mới để giúp ích cho đất nước. Tuy nhiên, bản dịch thơ SGK từ “Cánh gió” chưa lột tả được tinh thần của “trường phong” là gió to, gió dài, đó là sự quyết tâm, quyết tâm ra đi cứu nguy của tác giả. quốc gia. Câu cuối cùng “Một Tề Phi” là cùng bay đây chỉ là sóng hay chỉ là khát vọng của tác giả hay chỉ là khát vọng của cả hai ta với muôn ngàn con sóng cùng nhau bay giữa đại dương bao la. Theo tôi, cách hiểu thứ ba hợp lý vì tác giả “xuất thân” với hoài bão lớn. Hai câu kết với hai hình ảnh tráng lệ “gió lộng” và “bạch lang trời” làm cho khí phách và tư thế của người lính vượt lên trên hiện thực đen tối với đôi cánh của lí tưởng cách mạng vươn tầm vũ trụ. thể hiện qua vị ngữ “Vạn trục”, “Nhất Tề Phi” làm ta liên tưởng đến hai câu thơ trong “Hài nan” (Đi trên đường gian nan) của Lí Bạch: “Trường Phong tiêu tình hữu rồi/ Trúc gánh” Vân phàm hy sinh hải thương” (Cưỡi gió vượt sóng sẽ có lúc/ Đồng buồm thẳng tiến biển xanh).
“Giã từ khi ra nước ngoài” thể hiện lý tưởng cứu nước cao cả, sục sôi nhiệt huyết với tư thế cao đẹp và khát vọng lên đường cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong những ngày đầu cứu nước. Về nghệ thuật, bài thơ được làm theo luật bằng, đúng niêm, luật của thể thơ ước lệ nhưng có sự đổi mới, cách tân thể hiện ở đại từ “ta” (ta). Trong thơ ca trung đại, cái tôi cá nhân bị che lấp, tác giả ít trực tiếp xuất hiện vì con người trung đại không coi mình là trung tâm mà chỉ là một bộ phận của cái tổng thể lớn. Nhưng ở đây tác giả đã tự tin. thể hiện bản lĩnh, chí hướng, khát vọng và quyết tâm của con người trong thời kỳ mới. Dùng ngôn ngữ phóng đại với hình ảnh hoành tráng, lãng mạn để diễn đạt ý chí.
Bài thơ đã khép lại từ lâu nhưng hồn thơ, thần thái của bài thơ cùng với hình ảnh một Phan Bội Châu cương nghị, hăng hái, tích cực ra đi tìm đường cứu nước đã để lại dư âm và ảnh hưởng sâu sắc. . trong lịch sử. Phan Bội Châu không chỉ là một tiêu biểu cho thời kỳ chống Pháp của nhân dân Việt Nam đầu thế kỷ XX, mà còn là nhà thơ, nhà văn có nhiều đóng góp quý báu cho đất nước. văn học dân tộc.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
luu-biet-khi-xuat-duong.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác