Đề bài: Phân tích bài Từ biệt khi ra nước ngoài của Phan Bội Châu
Bài giảng: Chia tay khi ra nước ngoài – Cô Thúy Nhàn (giáo viên )
Phan Bội Châu là nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại đầu thế kỷ XX. Thơ văn của ông thấm đượm tinh thần yêu nước cả bằng chữ Hán và chữ Nôm. Cuốn Giã từ kiếp lưu đày được sáng tác năm 1905 trước khi ông lên đường sang Nhật Bản. Tác phẩm thể hiện nhiệt huyết cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng đi tìm đường cứu nước.
Chí là một phạm trù quan trọng trong văn học trung đại, nó không chỉ được thể hiện trong văn học dân gian: “Làm người cho đáng làm nam nhân/ Xuống đông vắng lặng, về bến yên” mà còn được thể hiện đậm nét trong các sáng tác trung đại: “Chí là con Nam Bắc Đông Tây/ Cho Phi bốn biển biết bơi” (Chí là con – Nguyễn Công Trứ)…. Và đến Phan Bội Châu, ông cũng tiếp nối truyền thống văn học dân tộc, nhưng có những bước tiến mới, với một quan niệm mới:
Là con trai chắc là lạ trên đời
Hãy để vũ trụ tự vận động.
Đối với Phan Bội Châu, làm trai phải “lạ” nghĩa là có quan niệm, lý tưởng sống tốt đẹp, dám mưu những việc phi thường, vẻ vang. Anh không chấp nhận sự quay của vũ trụ, để nó ảnh hưởng đến số phận, cuộc đời mình. Phan Bội Châu cho rằng làm người không được để mình ở thế bị động, để số phận quyết định cuộc đời mình mà phải là người chủ động, tự tạo ra con đường cho mình. Điều này đã được chứng minh rõ ràng trong cuộc sống của anh ấy. Trước cảnh nước mất nhà tan, giặc ngoại xâm, xáo trộn đời sống nhân dân, là một nhà chí sĩ yêu nước, Phan Bội Châu không thể khoanh tay đứng nhìn cảnh đau lòng đó, ông đã quyết tâm cao độ, xuất ngoại (Nhật Bản) học tập, tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc. Cuộc đời ông đã minh chứng cho cái “lạ” mà ông thể hiện trong thơ. Lý tưởng sống cao đẹp, vì dân, vì nước của Người thật đáng trân trọng và tự hào. Hai câu đầy chất giọng, giọng điệu vô cùng tự tin, dạn dĩ.
Hai câu thực thể hiện tinh thần trách nhiệm của cá nhân đối với thời đại:
Trong khoảng một trăm năm cần tôi,
Rốt cuộc vĩnh viễn không có ai?
Câu thơ thể hiện những ước vọng cao cả của một nhân cách lớn. “Trăm năm” là cả một đời người, với bao biến động của lịch sử xã hội nhưng ông vẫn một mực “cần kẻ hầu người hạ” cống hiến hết tài năng để hoàn thành sứ mệnh của một đấng nam nhi. trả nợ tiếng tăm lưu danh muôn đời “Làm trai đứng giữa trời đất/ Tên gì phải cùng sông núi” (Nguyễn Công Trứ). Câu thơ làm ta liên tưởng đến bài “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ: “Vũ trụ nội bất quản”, tức là vạn vật trong trời đất đều thuộc về mình. Đoạn thơ thể hiện sự gặp gỡ của những tư tưởng lớn, những nhân cách lớn. Họ đều có ý thức sâu sắc về trách nhiệm cá nhân đối với thời đại, sẵn sàng gánh vác sứ mệnh mà lịch sử giao cho. Câu thơ thứ tư hướng đến thế hệ mai sau, những người tiếp tục sự nghiệp của ông, thể hiện tâm thức, khát vọng cũng như niềm tin của ông đối với lớp trẻ thế hệ sau.
Trước tình hình đất nước, Phan Bội Châu tỏ thái độ rất quyết liệt:
Dòng sông đã chết, sống càng nhục
Hiền nhân vẫn học khắp nơi
Đồng chí ý thức sâu sắc thực trạng đất nước lúc bấy giờ “núi sông đều vong” – đất nước đã mất chủ quyền, mảnh đất cha ông đổ máu xương mới giữ được, nay rơi vào tay quân thù. , và mọi người phải sống. trong cảnh nô lệ, nghèo khổ. Cuộc sống ấy khiến ông cảm thấy “sống nhục hơn sống” đó là biểu hiện sâu sắc của lòng yêu nước. Trong câu thơ dịch chưa truyền tải hết tinh thần của nguyên tác: “Giang sơn tự hi làm Như Như / Hiền thánh Liễu khúc diệc vũ” câu thơ hùng tráng, chứa đầy cảm hứng tiêu cực về nền giáo dục Nho giáo lỗi lầm. thời, không còn phù hợp với hoàn cảnh đất nước. Từ đó, ông nuôi khát vọng hành động và lập trường lên đường:
Muốn vượt biển Đông theo gió,
Tất cả những con sóng bạc gửi ra biển.
Tác giả dựng lên một bối cảnh hoành tráng, vĩ đại đó là biển Đông, gió lớn, sóng bạc, to lớn như vậy mới thể hiện hết được tâm thế anh hùng bao quát thiên hạ. của một người yêu nước nồng nàn. Đồng thời cũng làm nổi bật tư thế “bay” cho thấy con người có tầm vóc vĩ đại, sánh ngang với vũ trụ. Đoạn thơ là sự kết tinh trọn vẹn khát vọng và hành động cao đẹp của Phan Bội Châu: ra đi tìm đường cứu nước, giải phóng dân tộc, đồng thời cũng là cách ông thỏa chí làm trai.
Ngôn ngữ thơ cô đọng, giàu sức truyền cảm. Giọng thơ thiết tha, sâu lắng, đầy hào hứng, hào hùng. Những vần thơ tác động mạnh mẽ đến tâm lý người đọc, nó như một bài tuyên truyền cổ vũ, động viên mọi người đứng lên hành động vì nước.
Xuất hành đã miêu tả một cách chân thực và lãng mạn vẻ đẹp hào hùng của chí sĩ cách mạng Phan Bội Châu đầu thế kỉ. Người mang trong mình những tư tưởng cách tân mới, táo bạo với bầu nhiệt huyết sục sôi, lăn lộn, một khát vọng cháy bỏng lên đường tìm con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
luu-biet-khi-xuat-duong.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác