Soạn bài chiếc lá cuối cùng
Soạn bài chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri
I. Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản
Câu 1. Những chi tiết nào trong văn bản nói lên tấm lòng yêu thương và hành động cao cả của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi ? Tại sao nhà văn bỏ qua không kể lại việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết ? Vì sao có thể nói “Chiếc là cuối cùng’’ là một kiệt tác?
a. Tấm lòng yêu thương và hành động cao cả của cụ Bơ – men đối với Giôn-xi.
– Thân thể : Cụ Bơ-men là một họa sĩ nghèo, gần sáu mươi tuổi, là một người thất bại trong nghệ thuật và bốn chục năm nay, cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được.
– Lòng yêu thương của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi, khi nghe Xiu kể về ý nghĩ kì quặc của Giôn-xi (đếm những chiếc là trên cây thường xuân chờ khi chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô ấy cũng buông xuôi lìa đời). Cụ Bơ-men đã “mắt đỏ ngầu, nước mắt chảy ròng ròng, hét lên sự khinh bỉ, nhạo bang của mình đối với những truyện tưởng tượng ngốc nghếch ấy’’.
+ Cụ đã cùng Xiu lên thăm Giôn-xi. “Họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn thấy cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát chẳng nói năng gì’’ đó là cái nhìn đầy lo âu, sợ hãi. Có lẽ chính cái nhìn ấy đã dẫn đến hành động sau này của cụ, nung nấu làm điều gì đấy cho Giôn-xi.
– Hành động của cụ Bơ-men : Cụ đã leo lên mái nhà trong đêm khủng khiếp gió lạnh, mưa bão, tuyết rơi với một cái thang và cây neon bảo, chiếc bút lông, bảng pha màu cụ đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên tường thay thế cho chiếc lá thường xuân cuối cùng đã rụng. Vẽ xong chiếc lá đó cụ bị sưng phổi, hai ngày sau thì chết.
= > Đó là hành động cao đẹp, nó được xuất phát từ lòng yêu thương vô bờ, từ sự hi sinh cao cả mà cụ Bơ-men, cụ đã lặng lẽ hi sinh sự sống của mình để cứu Giôn-xi.
b. Lí do nhà văn không kể lại sự việc cụ Bơ-men đã vẽ chiếc lá trên tường :
– Để tạo cho câu chuyện sự bất ngờ đột ngột, gây hứng thú cho người đọc.
– Làm thăng hoa hơn hình ảnh cụ Bơ-men trong lòng độc giả, đức hi sinh như thánh thần của cụ.
– Khích lệ Giôn-xi hướng về sự sống.
c. “Chiếc lá cuối cùng” cụ vẽ là một kiệt tác vì:
– Tác phẩm đó được tạo ra bằng sự sống của cụ (của người nghệ sĩ), cụ đã vẽ chiếc lá giống đến nỗi có thể đánh lừa được cả hai người họa sĩ trẻ = > Tác phẩm được tạo ra bằng tấm lòng và tài năng của người nghệ sĩ.
– Tác phẩm đã tác động mãnh liệt vào tâm hồn con người, đánh thức niềm tin, sự hi vọng của con người vào cuộc sống. Tác phẩm nghệ thuật phải ra đời vì cuộc sống và phục vụ cuộc sống.
Câu 2. Tìm bằng chứng để khẳng định Xiu không hề biết cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có bớt sức hấp dẫn không ? Vì sao ?
– Xiu là ai ?
Xiu cũng là một họa sĩ, chị em kết nghĩa với Giôn-xi. Xiu một con người giàu lòng thương yêu, cô đã chăm sóc Giôn-xi như người ruột thịt của mình từ việc mời bác sĩ đến chăm sóc để bồi dưỡng sức lực và động viên tinh thần cho Giôn-xi “Mỗi nhịp đập của trái tim Giôn-xi cũng là nhịp đập trong trái tim của Xiu’’.
– Xiu không hề được biết cụ Bơ-men có ý định vẽ chiếc lá, điều đó được thể hiện qua chi tiết sau :
+ Xiu và cụ Bơ-men họ cùng sợ sệt ngó ra cửa sổ nhìn cây thường xuân. Rõ ràng Xiu đang vô cùng lo lắng vì sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng Giôn-xi sẽ kiệt sức và ra đi.
+ Khi Giôn-xi thều thào như ra lệnh “Kéo nó lên, em muốn nhìn’’, Xiu làm theo một cách chán nản.
+ Và khi thấy chiếc lá vẫn còn, Xiu đã vô cùng ngạc nhiên thốt lên : “Ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những con gió phũ phàng… chiếc lá thường xuân vẫn bám trên bức tường gạch !’’.
= > Rõ ràng Xiu không hề biết gì về kiệt tác mà cụ Bơ-men đã vẽ, có lẽ đến khi cái chết xảy ra với cụ, Xiu mới dự đoán được sự việc xảy ra.
– Nếu Xiu được biết thì truyện sẽ bớt sức hấp dẫn của nó bởi vì nó sẽ làm mất đi sự bất ngờ của câu chuyện.
Câu 3. Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi ? Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm ?
– Nguyên nhân dẫn đến tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi.
+ Tình cảnh của Giôn-xi : là một họa sĩ trẻ, sống trong cảnh nghèo, cô lại bị bệnh nặng (bệnh viêm phổi lúc bây giờ là một trong những bệnh nan y), tình cảnh vô cùng đáng thương.
+ Sự tương ứng giữa cây và người : nhìn cây thường xuân bị gió, tuyết đánh dập tơi bời, trơ trụi lá cành trong mùa đông, cô liên tưởng đến số phận nhỏ bé mong manh của mình đang bị bệnh tật quật ngã, dập vùi. Mỗi chiếc lá rơi là số ngày sống của Giôn-xi đang rút ngắn lại, ngày chiếc lá cuối cùng rơi là ngày Giôn-xi bước vào chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình.
+ Sự hồi sinh : Giôn-xi chờ đợi chiếc lá cuối cùng rơi, nhưng một ngày, hai ngày, chiếc lá thường xuân vẫn còn đó, Giôn-xi nằm nhìn chiếc lá hồi lâu, chiếc lá thường xuân dũng cảm kiên gan bám riết cuống lá trong mưa bão đã làm cho tâm trạng của Giôn-xi hồi sinh, “đã hâm nóng trái tim yếu đuối giá lạnh của cô’’ niềm ham sống mãnh liệt từ chiếc lá đã truyền sang Giôn-xi, cô thấy mình chết là một tội và thầm được ăn cháo, uống sữa và ước ao một ngày nào đó sẽ được vẽ vịnh Na-plơ.
– Nhận xét về cách kết thúc :
Nhà văn kết thúc bằng lời kể của Xiu mà không để cho Giôn-xi phản ứng điều gì, vì :
+ Làm tăng thêm sự xúc động của câu chuyện, khắc sâu hình ảnh cụ Bơ-men vào trái tim độc giả.
+ Giôn-xi không phản ứng là đúng, bởi vì lúc này cô đang ở trong trạng thái xúc động mãnh liệt, mọi ngôn ngữ đều bất lực trước sự hi sinh cao cả, thầm lặng của cụ Bơ-men đã dành cho Giôn-xi.
Câu 4. Chứng minh truyện “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri, qua trích đoạn này được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ đối lập tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho bạn đọc.