Ho gà ở trẻ em là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, thường diễn biến rất phức tạp và gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Bệnh ho gà có thể gây biến chứng viêm phế quản - phổi, viêm phổi… là nguyên nhân của nhiều ca tử vong ở trẻ hằng năm.
Ho gà ở trẻ em là bệnh nhiễm trùng hệ hô hấp do vi khuẩn Bordetella Pertussis gây ra. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi chưa được tiêm vắc xin ho gà và trẻ em từ 11 đến 18 tuổi có hệ miễn dịch đã bắt đầu suy giảm.
Ho gà từng được gọi là “cơn ho 100 ngày” vì bệnh có thể kéo dài đến hàng tuần hoặc thậm chí là hàng tháng. Bệnh thường bắt đầu giống như cảm lạnh thông thường với sổ mũi, hắt hơi và ho nhẹ hoặc sốt. Sau 1 đến 2 tuần bắt đầu xuất hiện những cơn ho kéo dài với cường độ dữ dội. Một cơn ho gà ở trẻ em thường kết thúc bằng nhịp hít với tiếng rít khi không khí được hít vào.
Khi bị ho gà, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khó ăn, khó uống hoặc thở. Tình trạng này có thể kéo dài đến hàng tuần, khiến trẻ trở nên ốm yếu, mệt mỏi, lừ đừ và thụ động. Ở trẻ sơ sinh, bệnh có thể gây ra những khoảng thời gian ngừng thở tạm thời vô cùng nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng, dẫn đến tử vong. Bệnh ho gà thường có xu hướng diễn biến ở mức độ nặng nề hơn đối với trẻ em dưới 1 tuổi và một số trường hợp xấu, có thể gây tử vong.
Trong giai đoạn chưa có sự can thiệp của vắc xin, bệnh ho gà từng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, nhờ vắc xin và công tác tiêm chủng, số trường hợp được báo cáo đã giảm hơn 99% từ những năm 1930 đến những năm 1980. Tuy nhiên, do có nhiều đợt bùng phát cục bộ, số ca bệnh được báo cáo ở Hoa Kỳ đã tăng hơn 2300% từ năm 1976 đến năm 2005. [1]
Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh ho gà hàng năm trên toàn thế giới được ước tính là 48,5 triệu trường hợp, với tỷ lệ tử vong là gần 295.000 ca tử vong mỗi năm. Tỷ lệ ca tử vong ở trẻ sơ sinh ở các quốc gia có thu nhập thấp có thể lên tới 4%.
Bệnh ho gà gây ra bởi tác nhân là vi khuẩn Bordetella pertussis, là loại vi khuẩn không di động, có dạng trực khuẩn hai đầu nhỏ. Vi khuẩn này có khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài, nhưng mức độ chống chịu trong môi trường là rất yếu, sẽ dễ dàng bị tiêu diệt trong khoảng 1 giờ trong điều kiện bao gồm nhiệt độ, ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc thuốc sát khuẩn thông thường.
Tuy nhiên, vi khuẩn Bordetella Pertussis có khả năng lây lan rất mạnh mẽ, chúng có thể lây lan từ trẻ này sang trẻ khác thông qua những giọt bắn khi trẻ mang bệnh nói chuyện, ho và hắt hơi. Một khi vi khuẩn ở trong đường hô hấp của trẻ có thể gây sưng đường hô hấp và tạo chất nhầy, cản trở khả năng hô hấp của trẻ.
Có hơn 90% các trường hợp ho gà được báo cáo xảy ra ở trẻ em dưới 10 tuổi. Nguyên nhân là do hệ thống miễn dịch của trẻ em còn non nớt và chưa có khả năng đối phó với các virus và vi khuẩn gây ra bệnh ho gà.
Hơn nữa, những trẻ em sinh ra từ thai phụ bị nhiễm ho gà trong thai kỳ cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh ho gà cao hơn những trẻ khác. Nếu trẻ em ở trong môi trường đông người và tiếp xúc với những người bệnh ho gà thì cũng tăng nguy cơ mắc bệnh.
Những trẻ em có hệ miễn dịch yếu, bị sốt hoặc bị bệnh lý về phổi, tim mạch, thận hoặc tiểu đường cũng cho thấy nguy cơ mắc bệnh tăng lên. Ngoài ra, việc vô tình tiếp xúc, hít phải các các chất khói, hóa chất và tác nhân độc hại có trong môi trường xung quanh (khói bụi, khói thuốc,…) cũng là một nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh ho gà.
⇒ Bạn nên xem thêm: Ho gà ở trẻ sơ sinh: Dấu hiệu, cách trị và phòng ngừa.
Việc lây truyền ho gà xảy ra thông qua các đường truyền sau:
Bệnh ho gà ở trẻ em thường được chia thành 4 giai đoạn - giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn đầu, giai đoạn kịch phát và giai đoạn hồi phục.
Giai đoạn này kéo dài từ 6 đến 20 ngày sau khi tiếp xúc với vi khuẩn (Trung bình là 9 đến 10 ngày). Trong giai đoạn này, trẻ chưa có triệu chứng rõ rệt nào.
Kéo dài khoảng 1 đến 2 tuần, triệu chứng của ho gà bắt đầu xuất hiện. Trẻ có thể bắt đầu có các dấu hiệu như sốt nhẹ, ho nhẹ, thúng thắng, chảy nước mũi, kém ăn, ngừng thở (tạm ngưng hô hấp),…. Triệu chứng này tương tự như cảm lạnh thông thường, do đó ho gà thường khó được chẩn đoán đúng ở giai đoạn này.
Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh, có thể kéo dài từ 2 đến 8 tuần.
Triệu chứng ho của trẻ trở nên khô và nghiêm trọng hơn, kèm theo những cơn ho kéo dài cùng tiếng rít the thé (giống tiếng gà) và có cảm giác, khó thở, ngộp thở do co cứng cơ họng. Cường độ ho của người bệnh trong giai đoạn này thường được duy trì trong từ 2 - 3 tuần đầu và giảm dần sau đó. Những cơn ho này thường xảy ra nhiều hơn vào ban đêm khi bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, trẻ cũng thường xuất hiện các triệu chứng đi kèm như cảm giác buồn nôn, tĩnh mạch ở cổ và da đầu nổi lên rõ ràng, vã mồ hôi nhiều, xuất huyết kết mạc, chảy máu cam, mi mắt dưới bầm tím, yếu ớt, lừ đừ và kiệt sức. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hơn 6 tháng có thể có các biểu hiện nguy hiểm như xuất hiện những cơn ngừng thở ngắn bất chợt giật, hôn mê hoặc thậm chí tử vong.
Sau giai đoạn kịch phát, trẻ bắt đầu hồi phục từ từ, giai đoạn này có thể kéo dài từ 1 đến 2 tuần. Triệu chứng ho giảm dần, cơn ho ngắn lại, sốt có biểu hiện giảm, các cơ đau nhức dần biến mất,… Tuy nhiên, trẻ vẫn có nguy cơ tái nhiễm của các bệnh viêm đường hô hấp khác trong giai đoạn này.
Ho gà ở trẻ em còn xuất hiện các biểu hiện không đặc trưng của bệnh ho gà. Điều này có thể xảy ra cả với trẻ em chưa được tiêm chủng. Biểu hiện lâm sàng có thể thay đổi tùy vào độ tuổi và khoảng thời gian kể từ lần tiêm chủng cuối cùng (đối với trẻ em đã được tiêm chủng). Do đặc trưng của biểu hiện không đặc trưng, việc chẩn đoán nhiễm trùng ho gà có thể chậm trễ. Bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh có thể được nhận biết thông qua các triệu chứng lâm sàng như sau:
Ở giai đoạn đầu, trẻ có sổ mũi hoặc hắt hơi và có thể ho nhẹ hoặc thậm chí là không có triệu chứng nào. Trong giai đoạn kịch phát, trẻ sẽ có những triệu chứng như nôn mửa, thở hổn hển, lồi mắt, tím tái và có thể có nhịp tim chậm hoặc nhanh tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý. Trong trường hợp nặng, các biến chứng có thể gây ngừng thở, co giật, suy hô hấp, viêm phổi và tăng áp động mạch phổi, hạ huyết áp đột ngột (sốc huyết áp), suy thận và tử vong (xấp xỉ 1%).
Bệnh có thể gây ra những cơn ho dai dẳng, khó chịu và đôi khi gây ra nguy hiểm đối với trẻ nhỏ. Một số cách trị ho gà cho trẻ em bao gồm:
Khi trẻ bị bệnh ho gà, đây là lúc quan tâm tới sức khỏe và đưa ra những biện pháp để giảm đau, giảm thiểu sự khó chịu cho trẻ. Một số lưu ý cho bố mẹ khi chăm sóc trẻ đang bị bệnh ho gà bao gồm:
Ho gà có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Một số biến chứng của ho gà ở trẻ:
Để phòng ngừa ho gà cho trẻ em, cần thực hiện những biện pháp sau:
Vắc xin giúp trẻ phát triển kháng thể để chống lại virus gây bệnh ho gà. Vắc xin phòng bệnh ho gà có trong thành phần của nhiều vắc xin phối hợp, trong đó gồm:
Loại vắc xin Tên vắc xin Phòng bệnh Đối tượng Lịch tiêm Vắc xin dịch vụ Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp) Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Bại liệt và các bệnh do Hib. Trẻ từ 2 tháng tuổi đến tròn 2 tuổi - Mũi 1: lần tiêm đầu tiên- Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1
- Mũi 3: 1 tháng sau mũi 2
(Các mũi cách nhau 1-2 tháng)
- Mũi 4: 1 năm sau mũi 3.
Mũi tiêm nhắc lại tốt nhất là vào tháng thứ 16.
Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa (Bỉ) Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, các bệnh do Hib và viêm gan B - Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.- Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1.
- Mũi 3: 1 tháng sau mũi 2.
- Mũi 4: cách mũi thứ 3 là 12 tháng
(Cách tối thiểu 6 tháng).
Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Pháp) Vắc xin 4 trong 1 Tetraxim (Pháp) Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt Trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên đến 13 tuổi (tùy theo khuyến cáo chính thức của từng quốc gia) - Mũi 1: lần tiêm đầu tiên- Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1
- Mũi 3: 1 tháng sau mũi 2
- Mũi 4: 1 năm sau mũi 3
- Mũi 5: 3 năm sau mũi 4 (trẻ 4 - 6 tuổi)
Vắc xin 3 trong 1 Adacel (Canada) Bạch hầu, ho gà, uốn ván Trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn đến 64 tuổi Đối với trẻ em từ tròn 7 - 18 tuổi chưa từng tiêm vắc xin chứa thành phần ho gà - bạch hầu - uốn ván hoặc không rõ tình trạng đã tiêm ngừa hay chưa:- Mũi 1: lần đầu tiên tiêm.
- Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng
- Mũi 3: Cách mũi 2 tối thiểu 6 tháng
Sau đó tiêm liều nhắc tiếp theo khoảng cách tối thiểu 10 năm so với liều tiêm trước
Đối với người lớn từ 18 tuổi trở lên từng tiêm vắc xin chứa thành phần ho gà - bạch hầu - uốn ván hoặc chưa hoàn tất lịch tiêm hoặc không rõ tình trạng đã tiêm ngừa hay chưa:
- Mũi 1: lần đầu tiên tiêm.
- Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng
- Mũi 3: Cách mũi 2 tối thiểu 6 tháng
Sau đó tiêm liều nhắc tiếp theo khoảng cách tối thiểu 10 năm so với liều tiêm trước.
Đối với trẻ em từ tròn 7 - 18 tuổi đã tiêm đủ 4 mũi cơ bản vắc xin 6in1, 5in1, 4in1:
- Tiêm 1 mũi, cần cách mũi vắc xin có chứa ho gà - bạch hầu - uốn ván trước đó tối thiểu là 5 năm
- Sau đó tiêm liều nhắc tiếp theo khoảng cách tối thiểu 10 năm so với liều tiêm trước
Đối với người lớn từ 18 tuổi trở lên đã hoàn tất 03 mũi cơ bản ho gà - bạch hầu - uốn ván:
- Tiêm 1 mũi
- Sau đó tiêm liều nhắc tiếp theo khoảng cách tối thiểu 10 năm so với liều tiêm trước
Vắc xin 3 trong 1 Boostrix (Bỉ) Trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn Vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng Vắc xin 5 trong 1 DPT-VGB-Hib (Ấn Độ) Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Bại liệt và các bệnh do Hib Trẻ từ 2 tháng tuổi - Mũi 1: Lần đầu tiêm (Khi trẻ 2 tháng tuổi)- Mũi 2: Cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng (Khi trẻ 3 tháng tuổi)
- Mũi 3: Cách mũi 2 tối thiểu 1 tháng (Khi trẻ 4 tháng tuổi)
- Tiêm nhắc vắc xin DPT mũi 4 khi trẻ 18 tháng tuổi.
Việc tiêm vắc xin đúng lịch và đầy đủ hiện là phương pháp phòng ngừa bệnh ho gà hiệu quả và tiết kiệm nhất ở thời điểm hiện tại, không chỉ giúp trẻ tăng khả năng đề kháng, phòng ngừa các bệnh nguy hiểm mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ về thể chất và trí não.
Hiện nay, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC đang có đầy đủ các loại vắc xin tiêm phòng bệnh ho gà cho trẻ. VNVC cam kết đảm bảo chất lượng tất cả các loại vắc xin với nguồn gốc rõ ràng, được nhập trực tiếp và chính hãng từ các hãng vắc xin và công ty dược phẩm hàng đầu trên thế giới cùng với hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh bảo quản vắc xin ở nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 đến 8 độ C.
Khách hàng của VNVC còn được hưởng nhiều dịch vụ tiện ích miễn phí khác như khu vui chơi dành cho trẻ, phòng thay tã, bỉm riêng biệt cho mẹ bỉm sữa,…
Ho gà ở trẻ em là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, là tác nhân “đáng sợ” hàng đầu đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Không chỉ gây ra các triệu chứng thông thường, bệnh ho gà ở trẻ em nếu không được kiểm soát tốt có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm về thần kinh, hô hấp, tiêu hóa và tim mạch, có nguy cơ đe dọa tính mạng của trẻ, dẫn đến tử vong. Vì thế, cần phải tiêm vắc xin phòng ho gà cho trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên nhằm bảo vệ trẻ khỏi bệnh ho gà nguy hiểm, bảo vệ sức khoẻ và đảm bảo khả năng phát triển toàn diện của trẻ.
Link nội dung: https://uws.edu.vn/ga-tre-nho-a81364.html