Tác dụng phụ của huyết thanh uốn ván là gì?

Huyết thanh kháng độc tố uốn ván sinh học y tế có chứa các kháng thể đặc hiệu chống lại độc tố uốn ván. Vết thương uốn ván có nguy cơ cao có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị.

Triệu chứng của bệnh uốn ván

Bệnh uốn ván không xuất hiện ngay lập tức mà có thời gian ủ bệnh lâu dài. Bệnh thường trải qua 4 giai đoạn bao gồm thời kỳ ủ bệnh, thời kỳ khởi phát, thời kỳ phát triển bệnh toàn diện và thời kỳ thuyên giảm. Mỗi giai đoạn của bệnh có những triệu chứng khác nhau giúp người bệnh hiểu được tình trạng sức khỏe của mình.

Thời kỳ ủ bệnh

Thời gian này được tính từ khi vết thương xuất hiện cho đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên, có thể kéo dài từ 3 đến 21 ngày, với triệu chứng đầu tiên là cứng hàm. Khoảng 15% trường hợp khởi phát trong vòng 3 ngày sau chấn thương và 10% khởi phát trong vòng 14 ngày. Trung bình, các triệu chứng đầu tiên xuất hiện bảy ngày sau khi bị thương. Thời gian ủ bệnh càng ngắn thì tình trạng càng nghiêm trọng.

Thời kỳ khởi phát

Giai đoạn này bao gồm từ lúc bắt đầu cứng hàm đến lần co giật hoặc co thắt đầu tiên của hầu họng hoặc thanh quản. Các triệu chứng này thường xuất hiện từ 1 đến 7 ngày, nếu xuất hiện trong thời gian ngắn hơn, dưới 48 giờ thì tình trạng nghiêm trọng hơn.

Bệnh nhân gặp các triệu chứng như mỏi hàm, khó nuốt, nhai và há miệng. Sau đó, sự co thắt này cũng sẽ lan sang các cơ quan khác như co cơ mặt, làm nếp nhăn trán hiện rõ và cau mày, co thắt cơ cổ khiến cổ trở nên cứng và dần ngửa ra sau, co thắt cơ lưng, cơ bụng cứng và thấy rõ khi chạm vào, có thể nhìn thấy, co thắt cơ chi trên khiến cánh tay luôn ở tư thế cong...

Những cơn co cứng này khiến bệnh nhân đau đớn và khó di chuyển. Ngoài ra còn có các triệu chứng khác như sốt cao, vã mồ hôi, tim đập nhanh…

Thời kỳ toàn phát

Đây là giai đoạn nặng của bệnh, có nhiều triệu chứng rõ ràng, từ cơn co giật toàn thân đầu tiên và co thắt cổ họng cho đến thuyên giảm. Giai đoạn này thường kéo dài từ 1 đến 3 tuần với các triệu chứng như co thắt toàn thân, khó thở, tím tái, co thắt cơ dẫn đến bí tiểu, bí ruột.

Những trường hợp nặng còn có thể bị rối loạn hệ thần kinh với biểu hiện như da nhợt nhạt, sốt cao trên 39 - 40oC, tiết nhiều đờm, đổ mồ hôi, huyết áp tăng hoặc giảm, rối loạn nhịp tim hoặc suy tim, ngừng tim và các triệu chứng khác.

Thời gian thuyên giảm

Lúc này, các cơn co giật và các triệu chứng khác bắt đầu ít xảy ra và ít nghiêm trọng hơn, miệng có thể mở được và phản xạ nuốt trở lại. Giai đoạn này thường kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng, tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Phòng ngừa uốn ván bằng cách sử dụng huyết thanh

Uốn ván là căn bệnh nguy hiểm, có khả năng đe dọa tính mạng, có khả năng lây lan rất cao nên việc phòng ngừa là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của chính mình. Khi người bệnh phát hiện có triệu chứng uốn ván cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và tiêm huyết thanh uốn ván.

Hàm lượng huyết thanh uốn ván

• Hàm lượng: 1500 đvqt/ml, dạng ống tiêm. Cần bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 2 - 8oC và tránh để đông đá vì để đông sẽ làm giảm hiệu quả. Nếu huyết thanh bị đông cứng phải loại bỏ ngay.
• Chỉ định: Phòng uốn ván ở bệnh nhân bị động vật cắn hoặc vết thương sâu và điều trị bổ trợ khi bệnh nhân uốn ván có triệu chứng.
• Chống chỉ định: Người mẫn cảm, có tiền sử dị ứng với huyết thanh chống uốn ván ngựa và phụ nữ có thai.

Cách sử dụng huyết thanh uốn ván

Dự phòng uốn ván

Người bệnh cần sử dụng huyết thanh uốn ván để dự phòng ngừa sau chấn thương. Phương pháp sử dụng là Besredka với phác đồ tiêm là tiêm 0,1 ml, đợi 30 phút, tiêm 0,25 ml, đợi 30 phút, nếu không có phản ứng thì tiêm tiếp liều còn lại.

Liều thông thường của huyết thanh kháng độc tố uốn ván để dự phòng sau chấn thương ở người lớn và trẻ em là 1500 đvqt, dùng càng sớm càng tốt sau khi bị thương.

Tăng gấp đôi liều cho những người có vết thương dễ bị uốn ván hoặc những người thừa cân hoặc tiêm muộn (hơn 24 giờ sau khi bị thương).

Điều trị uốn ván

• Điều trị uốn ván ở sơ sinh: Liều 5.000 đến 10.000 đvqt
• Trẻ em và người lớn: Dùng 50.000 đến 100.000 đvqt, một nửa tiêm dưới da và nửa còn lại tiêm bắp.

Tác dụng phụ của việc tiêm huyết thanh uốn ván

Phản ứng không mong muốn khi dùng huyết thanh uốn ván có thể gặp là các phản ứng toàn thân và tại chỗ, nhưng hiếm gặp: Đau, ấn đau, ban đỏ và cứng cơ, thường xảy ra ở vị trí tiêm và có thể kéo dài trong một số giờ. Có thể gặp sốt nhẹ, phát ban, phù mạch và viêm tại chỗ. Đã có thông báo về hội chứng thận hư và phản ứng giống sốc, nhưng hiếm.

Biểu hiện dị ứng có thể xảy ra ngay tức thời sau khi dùng huyết thanh, sau vài giờ hoặc 7 - 10 ngày sau khi tiêm.

Mẫn cảm với huyết thanh uốn ván biểu hiện bằng các đáp ứng nặng tại chỗ và toàn thân, có thể xảy ra sau khi tiêm đặc biệt trong các trường hợp được tiêm nhắc lại nhất là đối với những người có tiền sử dị ứng. Những người có cơ địa dị ứng, người dùng huyết thanh nhiều lần thường có nguy cơ phản ứng dị ứng với huyết thanh như nổi mày đay, ngứa phù, viêm thận, trường hợp nặng có thể bị choáng, sốc phản vệ.

Người bệnh cần chuẩn bị epinephrine để điều trị ngay trong trường hợp sốc phản vệ, tránh tiêm thuốc vào tĩnh mạch. Bên cạnh đó, bác sĩ cần đặc biệt thận trọng ở những người trước đây đã được tiêm huyết thanh ngựa hoặc các động vật khác. Người tiêm cần thông báo kịp thời cho bác sĩ khi gặp những phản ứng bất lợi khi tiêm thuốc.

Lưu ý khi sử dụng huyết thanh kháng độc tố uốn ván

• Cần phải hiểu rõ về tiền sử dị ứng của bệnh nhân.
• Thử phản ứng dị ứng thuốc trước khi tiêm.
• Trong trường hợp huyết thanh ngựa chưa được sử dụng trước đó, có thể dùng đủ liều.
• Nếu kết quả phản ứng quá mẫn là dương tính thì phải sử dụng phương pháp Besredka.
• Nếu cần thiết, sử dụng thuốc kháng histamine trước khi tiêm huyết thanh.
• Phải chuẩn bị sẵn thuốc và biện pháp chống sốc trước khi tiêm SAT.

Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu thêm về tác dụng phụ của huyết thanh uốn ván. Uốn ván là một bệnh truyền nhiễm cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ em, với tỷ lệ tử vong lên tới 95%. Trẻ có thể phải đối mặt với nhiều triệu chứng đáng sợ và những biến chứng nghiêm trọng trước khi chết. Nếu may mắn vượt qua và sống sót, đứa trẻ sẽ có nguy cơ cao phải chịu nhiều di chứng vĩnh viễn.

Chủ động tiêm phòng vắc xin uốn ván sẽ giúp ích rất nhiều trong việc phòng ngừa bệnh. Trung tâm tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị cung cấp vắc xin uốn ván chính hãng, với tiêu chí: Tiêm nhẹ - ít đau; Vắc xin chính hãng, đa chủng loại; Giá tốt; Hệ thống lưu trữ đạt chuẩn GSP. Liên hệ trực tiếp với Tiêm chủng Long Châu qua Hotline: 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm vắc xin uốn ván nhanh nhất.

Xem thêm một số loại vắc xin uốn ván:

• Vắc xin Boostrix (Bỉ) phòng Bạch hầu - Uốn ván - Ho gà
• Vắc xin 6in1 Infanrix Hexa (Bỉ)
• Vắc xin Adacel (Canada): Công dụng, liều tiêm và tác dụng phụ