Đề bài: Phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão để làm sáng tỏ chí khí Đông A
Phạm Ngũ Lão là một danh tướng thời Trần. Tuy xuất thân từ tầng lớp bình dân nhưng rất có tài nên ông nhanh chóng trở thành thuộc hạ số một bên cạnh Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên, Phạm Ngũ Lão đã cùng các danh tướng của triều đình lập nhiều chiến công hiển hách, góp phần quan trọng làm nên khí phách Đông A của thời đại đó:
Ông sáng tác không nhiều nhưng Thuật Hoài là một bài thơ nổi tiếng, được lưu truyền rộng rãi bởi nó thể hiện khát vọng mãnh liệt của tuổi trẻ trong xã hội phong kiến đương thời: làm trai phải trả nợ công danh, nghĩa là thực hiện đến cùng lý tưởng trung nghĩa. và lòng yêu nước.
Hoành sóc giang sơn có thành tích
Ba đội quân, hổ và làng bò
Nam tính liễu công danh còn lại
Tu nghe thuyết dân gian Vũ Hầu
Dịch thơ tiếng Việt:
Múa giáo trên sông bao nhiêu mùa thu?
Ba vũ khí lợi hại nuốt trâu
Tên đàn ông còn nợ nần
Xấu hổ khi nghe câu chuyện của Hầu tước.
Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh có một không hai của lịch sử nước nhà. Nhà Trần (1226 – 14001) là một triều đại lẫy lừng với nhiều chiến công hiển hách, nhiều lần đánh đuổi quân xâm lược Mông – Nguyên tàn bạo ra khỏi bờ cõi đất nước, giữ vững sơn hà xã tắc, phát huy truyền thống. thống bất khuất của dân tộc Việt Nam.
Phạm Ngũ Lão sinh ra và lớn lên trong thời đại ấy nên đã sớm thấm nhuần lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc và đặc biệt là lý tưởng sống của Nho gia, đó là lòng trung nghĩa, yêu nước. Ông ý thức rất rõ trách nhiệm công dân trước vận mệnh của đất nước: Quốc gia suy vong, phu quân phải chịu trách nhiệm.
Bài thơ Thuật Hoài bằng chữ Hán, thuộc thể thất ngôn, tứ tuyệt Đường luật, niêm luật chặt chẽ, ý nghĩa cô đọng, hình ảnh tráng lệ, giọng điệu hào hùng, sảng khoái. Hai câu thơ đầu khắc họa sự gân guốc, dữ dội, tràn đầy sức sống của những trang nam nhi – những dũng sĩ đang xả thân vì nước, qua đó thể hiện tinh thần Đông A ngút ngàn của nghĩa quân thời Trần. điều đó.
Hoành sóc giang sơn gặp thu (Dịch: cầm giáo qua sông, giữ gìn non sông mấy mùa thu); Dịch thơ: Thu vũ núi sông. So với nguyên tác chữ Hán, câu thơ dịch không diễn tả hết được sự oai hùng, hùng dũng trong tư thế của người lính chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Hoành sóc cầm ngang ngọn giáo, luôn trong tư thế tấn công mạnh mẽ, áp đảo quân địch. Tư thế của những người chính trực trong không gian rộng lớn là một đất nước thanh bạch, lâu dài (giang sơn gặp mùa thu). Có thể nói đây là hình ảnh chủ đạo, tượng trưng cho dân tộc Việt Nam kiên cường, không kẻ thù nào khuất phục được. Từ hình ảnh ấy tỏa sáng hào khí yêu nước.
Câu thứ hai: Tam quan ti hổ khí thôn Ngưu. (Dịch: Tinh thần ba quân mạnh như hổ báo, vượt cả sao Kim Ngưu trên trời). Dịch thơ: Ba quân hùng dũng đánh sao Kim ngưu, diễn tả khí thế chiến đấu, quyết thắng không gì cản nổi của quân và dân ta. Tam quân hổ là một nghệ thuật so sánh ẩn dụ làm nổi bật sức mạnh vô địch của quân ta. Không khí thôn Ngưu là một cách nói phóng đại tạo nên một hình ảnh thơ kì vĩ mang tầm vóc vũ trụ.
Hai câu tứ tuyệt chỉ mười bốn chữ ngắn gọn nhưng đã tạc vào thời gian một tượng đài cao đẹp về người dũng sĩ trong đội quân Sát Thất lừng danh thời Trần.
Là một thành viên của đội quân anh hùng đó, Phạm Ngũ Lão đã từ một chiến binh dày dạn kinh nghiệm trở thành một danh tướng khi còn rất trẻ. Trong con người ông luôn cháy bỏng khát khao công danh của một đấng nam nhi thời loạn lạc. Mặt tích cực của khát vọng công danh là ý chí chiến đấu, cống hiến đời mình cho vua, cho nước. Cũng như nhiều nho sĩ cùng thời, Phạm Ngũ Lão tôn thờ lý tưởng trung quân, ái quốc và quan niệm: Làm trai đứng giữa trời đất thì phải có danh với núi sông (Chí làm trai – Nguyễn Công Trứ ). Vì thế, khi chưa trả hết nợ, anh ta tự hổ thẹn:
“Nam nam liễu công danh tả
Tu nghe giai tri Vu Mar
(Tên đàn ông còn nợ nần
Xấu hổ khi nghe câu chuyện của Hầu tước).
Vũ Hầu, hay Khổng Minh, là một nhà chiến lược tài ba của Lưu Bị trong thời Tam Quốc. Nhờ trí thông minh cao, Khổng Minh đã lập công lớn, nhiều lần khiến hai bên khốn đốn; Vì vậy, ông rất được Lưu Bị tin tưởng và yêu mến.
Dùng tấm gương trong cổ sử để so sánh đối chiếu, phấn đấu cho bằng người, đó là lòng tự ái, là lòng tự trọng đáng quý nên có ở một đấng mày râu. Là thuộc hạ thân cận của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão luôn sát cánh cùng tướng sĩ, chấp nhận xông pha trong làn cung tên, làm gương cho ba tướng, dồn hết tài năng và tấm lòng. . máu để tìm ra cách kỳ diệu nhất để quét sạch quân xâm lược khỏi bờ cõi. Tư tưởng của Phạm Ngũ Lão rất cụ thể và thiết thực; một ngày nào đó bóng dáng của kẻ thù là món nợ công lao của tuổi trẻ đối với vương quốc giang sơn xã tắc vẫn còn vương giả chưa trả hết. Đó là bổn phận với vua, với nước chưa đầy, danh lợi chưa toại nguyện. Cách nghĩ và cách sống của Phạm Ngũ Lão rất tích cực và tiến bộ. ông muốn sống xứng đáng với thời đại anh hùng.
Hai dòng tiếp theo có âm thanh khác với hai dòng trước. Cảm giác khoáng đạt ban đầu dần chuyển sang trữ tình, sâu lắng, như nói hộ lòng mình nên âm hưởng trở nên sâu lắng, đau đáu.
Phạm Ngũ Lão là một vị tướng tài ba nhưng lại có trái tim nhạy cảm của một thi nhân. Thuật hoài là một bài thơ trữ tình thể hiện chí khí và hoài bão lớn của người thanh niên đương thời. Bài thơ có tác dụng giáo dục rất sâu sắc về nhân sinh quan và lối sống tích cực cho thanh niên mọi thời đại. Thuật Hoài đã tôn vinh vị tướng trẻ văn võ Phạm Ngũ Lão.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
to-long.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học