Block nhánh phải là tình trạng rối loạn dẫn truyền hệ thống xung điện bên trong tâm thất của tim. Mặc dù là một bệnh lành tính nhưng nếu không được chữa trị kịp thời thì đây có thể là nguy cơ khởi đầu cho các bệnh lý nguy hiểm khác như nhồi máu cơ tim, thậm chí dẫn đến tử vong ở một số nhóm bệnh nhân.
Block nhánh phải là gì?
Như chúng ta đã biết, tim một người bình thường luôn có 4 ngăn gồm hai ngăn trên gọi là tâm nhĩ và hai ngăn dưới gọi là tâm thất. Ở một người khỏe mạnh, tín hiệu điện sẽ được truyền từ nút xoang ở nhĩ phải truyền xuống nút nhĩ thất, sau đó thông qua các bó His lan xuống hai ngăn tâm thất cả bên trái và bên phải.
Bệnh block nhánh phải xuất hiện khi các xung động từ tâm nhĩ truyền xuống tâm thất phải bị chậm hơn so với tâm thất trái do một vài nguyên nhân như bị cắt đứt hay tổn thương ở nhánh phải. Từ đây dẫn đến hệ quả là cả hai bên tim không cùng chung nhịp co bóp.
Block nhánh phải có thể được chia thành hai loại là block nhánh phải hoàn toàn và block nhánh phải không hoàn toàn. Trong đó, block nhánh phải không hoàn toàn được chẩn đoán là thể nhẹ hơn so với block nhánh phải hoàn toàn. (1)
Đối tượng nguy cơ của block nhánh phải
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng điện tim bị block nhánh phải hoàn toàn có thể xảy ra với bất kỳ ai, kể cả người bình thường hoặc người có tiền sử bệnh tim nặng như nhồi máu cơ tim cấp,… Tỷ lệ mắc block nhánh phải sẽ tăng dần theo độ tuổi và lên tới 11,3% ở độ tuổi 80.
Xem thêm: Block nhánh trái là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán
Các dạng block nhánh phải thường gặp
1. Block nhánh phải hoàn toàn
Những tiêu chuẩn giúp chẩn đoán bệnh block nhánh phải hoàn toàn trên ECG:
- QRS >= 0.12s.
- QRS 3 pha ở V1, V2 (tai thỏ) dạng RSr’, rsR’.
- S rộng ở V5, V6, aVL, DI.
- ST chênh xuống và T âm từ V1 đến V3.
Triệu chứng của block nhánh phải hoàn toàn thường rõ ràng và nguy hiểm hơn. Cụ thể, như nhịp tim giảm xuống dưới 40 lần/phút, người bệnh có thể ngất xỉu, choáng váng và thậm chí là ngưng tim tạm thời. (2)
2. Block nhánh phải không hoàn toàn
Điện tim block nhánh phải không hoàn toàn chỉ khác block nhánh phải hoàn toàn ở chỗ QRS giãn ít hơn, chỉ từ 0.09 - 0.11s. Đồng thời đây là thể lành tính hơn block nhánh phải hoàn toàn.
Nếu xảy ra ở người bình thường, block nhánh phải không hoàn toàn thường không có triệu chứng và không gây nguy hiểm đáng kể. Do đó người bệnh chỉ cần theo dõi định kỳ từ 6 tháng - 1 năm.
Tuy nhiên nếu người bệnh mắc block nhánh phải không hoàn toàn nhưng không kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo như hở van tim, nhồi máu cơ tim,… thì dần dần bệnh sẽ tiến triển thành block nhánh phải hoàn toàn và gây ra những biến chứng nguy hiểm sau này.
Triệu chứng bệnh block nhánh phải
Trên thực tế, khoảng 15% người bình thường mắc chứng block nhánh phải. Bệnh thường lành tính và không có triệu chứng đáng quan ngại. Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh có kèm theo các bệnh lý về tim mạch, hô hấp thì các triệu chứng block nhánh phải có thể gặp phải như:
- Hồi hộp, đánh trống ngực;
- Khó thở, dễ mệt khi vận động;
- Chóng mặt, xây xẩm, mệt mỏi, vã mồ hôi;
- Cảm giác đau tức ngực, nặng ngực…
Nguyên nhân block nhánh phải
Các trường hợp làm thay đổi cơ hoặc mô tim đều có thể là nguyên nhân gây ra block nhánh phải. Những trường hợp này bao gồm:
1. Viêm cơ tim
Cơ tim là lớp dày nhất nằm giữa các lớp nội tâm mạc và lớp biểu mô bên ngoài tim, các đường dẫn truyền trong tim thường len lỏi trong lớp cơ tim. Như vậy trường hợp viêm cơ tim có thể ảnh hưởng đến hệ thống dẫn truyền và làm giảm chức năng bơm máu đi khắp cơ thể.
Theo đó, các cục máu đông có thể hình thành do viêm cơ tim và tim không được bơm máu đúng cách, dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như đau tim, khó thở hoặc thậm chí đột quỵ.
2. Chấn thương ở ngực
Đôi khi những chấn thương cụ thể ở ngực như va đập, tai nạn, bị vật nặng đè lên… có thể gây ra những ảnh hưởng đến tim trong đó có block nhánh phải. (3)
3. Nhồi máu cơ tim
Cơn đau tim (hay còn gọi là nhồi máu cơ tim) là trường hợp nguy hiểm xảy ra khi tim không nhận đủ lượng máu và bắt đầu chết dần do có sự tắc nghẽn trong động mạch cung cấp máu cho tim. Đây được xem là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra block tim nhánh phải.
Nếu không nhanh chóng khôi phục lượng máu thì cơn đau tim này có thể gây tổn thương tim vĩnh viễn và cuối cùng là tử vong.
4. Bệnh nhân đặt ống thông tim phải
Đặt ống thông tim phải là thủ thuật y tế an toàn được sử dụng để đo áp lực trong tim và các mạch máu trong phổi. Việc này giúp các bác sĩ có thể xem được các hoạt động ở tim và phổi đang hoạt động như thế nào. Từ đây có các chẩn đoán chính xác nhất về một số loại bệnh lý ở tim và phổi.
Nhìn chung đặt ống thông tim phải là một thủ thuật an toàn, tuy nhiên vẫn tiềm ẩn một số nguy cơ như tổn thương ở vị trí đặt ống thông, chảy máu và tổn thương mạch máu, trong đó có gây ra những biến chứng của block nhánh phải.
5. Thay đổi trong cấu trúc nhánh
Các dị tật tim bẩm sinh (về cấu trúc của tim hoặc động mạch vành) có thể cản trở lưu lượng máu trong tim hoặc ở các mạch lân cận làm cho máu chảy qua tim không đều dẫn đến sự phát triển của block nhánh phải.
6. Người mắc các bệnh về phổi
Người mắc các bệnh về phổi như thuyên tắc phổi hoặc tăng huyết áp phổi có nguy cơ cao mắc bệnh block nhánh phải. Đây là tình trạng tắc nghẽn động mạch phổi do có máu đông di chuyển đến phổi. Các triệu chứng của bệnh có thể thấy được như khó thở, đau tức ngực - đặc biệt khi hít vào, và ho ra máu.
7. Tình trạng tăng kali trong máu
Đây là tình trạng lượng kali trong máu của người bệnh đang ở mức cao (lớn hơn 5.0 - 5.5 mmol/lít máu). Tình trạng này thường không có triệu chứng nhưng đây là dấu hiệu của bệnh thận, mất nước, biến chứng của tiểu đường và nhiều nguyên nhân khác. Tăng kali máu có thể gây tình trạng block nhánh phải.
8. Bệnh Lenegre
Bệnh Lenegre hoặc Lev là một dạng thoái hoá, trong đó hệ thống dẫn truyền của tim bắt đầu trở nên xơ cứng. Đây là nguyên nhân ít phổ biến nhất gây ra block nhánh phải nhưng lại thường xảy ra ở người cao tuổi.
Block nhánh phải có nguy hiểm không?
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bệnh block nhánh phải đa phần đều lành tính và không gây nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh. Tuy nhiên nếu mắc đồng thời block nhánh phải kèm theo các bệnh lý tiềm ẩn về tim mạch hoặc hô hấp sẽ dẫn đến nhiều biến chứng khó lường như ngất xỉu, ngừng tim đột ngột.
Do đó, nếu được chẩn đoán block nhánh phải bạn cũng không được chủ quan. Hãy thường xuyên theo dõi sức khỏe bản thân và thăm khám định kỳ 6 tháng - 1 năm để từ đó phát hiện kịp thời những dấu hiệu bất thường cũng như can thiệp sớm tránh những hậu quả đáng tiếc.
Phương pháp chẩn đoán block nhánh phải
Nhìn chung, các triệu chứng của block nhánh phải thường ít được bộc lộ rõ ràng trên lâm sàng. Do đó không thể dựa vào các triệu chứng này để chẩn đoán tim bị block nhánh phải hay không.
Để có kết quả chính xác nhất, người bệnh cần được tiến hành đo điện tâm đồ, Holter điện tâm đồ, kết hợp song song với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như X-quang phổi, siêu âm tim… Việc này sẽ giúp các bác sĩ tìm ra nguyên nhân một cách chính xác nhất, từ đó có phác đồ điều trị kịp thời. (4)
Block nhánh phải điều trị như thế nào?
Tùy vào từng triệu chứng và các bệnh lý đi kèm ở mỗi bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có những chỉ định điều trị khác nhau.
- Đối với người trẻ, sức khỏe ổn định và không có bệnh nền thì block nhánh phải không hẳn là một bệnh lý nghiêm trọng bởi không có triệu chứng nào gây ảnh hưởng lớn đến chức năng bơm máu của tim. Do đó, không cần thiết phải điều trị ngay. Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan mà hãy chủ động thăm khám định kỳ 6 tháng - 1 năm và làm điện tâm đồ block nhánh phải để theo dõi và kịp thời phát hiện những tiến triển bất thường của bệnh.
- Đối với những người có sẵn bệnh nền về tim và hô hấp tình trạng block nhánh phải không hoàn toàn rất có thể sẽ tiến triển theo hướng nặng hơn thành block nhánh phải hoàn toàn. Lúc này phương pháp điều trị hiệu quả nhất đó là tập trung chữa dứt điểm các bệnh lý gây block nhánh phải.
- Đối với trường hợp mắc bệnh block nhánh phải nặng như nhồi máu cơ tim hoặc hội chứng suy nút xoang làm tim đập chậm, kèm theo rủi ro tử vong cao thì cần áp dụng biện pháp đặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn.
Biện pháp phòng ngừa block nhánh phải
Những bệnh lý về tim trong đó có block nhánh phải xảy ra khi chúng ta có lối sống không lành mạnh và dùng nhiều loại thực phẩm có hại cho tim. Theo đó, có các biện pháp phòng ngừa block nhánh phải được các bác sĩ chuyên khoa khuyến khích như:
- Thường xuyên theo dõi các triệu chứng của bệnh, đến gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu bất thường như khó thở, đau tức ngực, nặng ngực…
- Nói không với các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cà phê,… vì đây là các chất khiến tình trạng rối loạn nhịp tim trở nên nặng hơn.
- Ăn nhiều loại thực phẩm xanh, rau có màu xanh đậm, trái cây để bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất, đồng thời giảm cholesterol, giảm mỡ máu và nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch.
- Tránh căng thẳng quá mức, xây dựng lối sống lành mạnh: ngủ đủ giấc, đúng giờ, chăm vận động nhẹ nhàng với các bộ môn như đi bộ, yoga, đạp xe,… việc này giúp thúc đẩy lưu thông máu và khả năng co bóp của tim.
- Hạn chế sử dụng các thực phẩm không lành mạnh và nghèo dinh dưỡng đặc biệt là snack, đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas,…
- Thăm khám sức khỏe định kỳ 6 tháng - 1 năm/lần để theo dõi và phát hiện sớm các chỉ số bất thường của cơ thể.
Câu hỏi thường gặp về block nhánh phải
1. Mức độ phổ biến của block nhánh phải
Block nhánh phải là bệnh lý có độ phổ biến tương đối cao. Một nghiên cứu của Thụy Sỹ đã chỉ ra mức độ phổ biến của bệnh là 13,5% và có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trong đó phổ biến nhất là nam giới và vận động viên.
Tuy nhiên, không phải 100% bệnh tim block nhánh phải đều lành tính, điều này hoàn toàn phụ thuộc vào người bệnh có đang mắc bệnh lý về tim hoặc phổi tiềm ẩn nào không. Do đó, nếu phát hiện có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của cơ thể, hãy đến gặp bác sĩ ngay để tiến hành đo điện tâm đồ cùng nhiều xét nghiệm khác để tìm ra nguyên nhân chính xác của bệnh và có chỉ định điều trị kịp thời.
2. Tình trạng block nhánh phải có kéo dài vĩnh viễn không?
Đối với một người trẻ, khỏe mạnh thì block nhánh phải có thể sẽ thoáng qua và không có các triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên với các bệnh nhân có sẵn bệnh nền về tim mạch hoặc phổi, nếu không điều trị dứt điểm các nguyên nhân gây bệnh thì lúc này block nhánh phải hoàn toàn có thể kéo dài vĩnh viễn, thậm chí dẫn đến những biến chứng nguy hiểm theo thời gian.
Tóm lại, block nhánh phải được xem là một bất thường trong quá trình dẫn truyền của tim có thể xảy ra do các nguyên nhân tiềm ẩn khác nhau. Mặc dù đây là một bệnh lành tính nhưng một khi block nhánh phải mới xuất hiện chính là nguy cơ tiềm ẩn về các bệnh lý nguy hiểm về tim mà bệnh nhân cần chú ý. Chính vì thế, thăm khám và làm điện tâm đồ định kỳ là việc làm cần thiết và quan trọng giúp chẩn đoán sớm các chỉ số bất thường của tim. Qua đó đánh giá và có phác đồ điều trị hiệu quả.
Nếu bạn đang cần được thăm khám và tư vấn chi tiết hơn về các bệnh block nhánh phải hoặc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác, hãy liên hệ và đặt lịch khám tại Trung tâm Tim mạch, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh qua thông tin liên hệ dưới đây:
Block nhánh phải tuy không phải bệnh lý nguy hiểm nhưng nếu bạn có tiền sử về các bệnh lý tim mạch hoặc bệnh phổi tiềm ẩn thì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như ngừng tim đột ngột, thậm chí tử vong. Do đó, tái khám định kỳ, chủ động theo dõi sức khỏe và xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp bạn kiểm soát tốt các bệnh lý nền đồng thời giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng.
